DURUM OLDUĞU GİBİ; BURADA VE ŞİMDİ
Tüm psikodramatik çalışmalarda ilk ve en önemli soru şudur: Durum nedir? Temelde ve sürekli olarak mekân, zaman ve insanlarla ilişkiliyiz. Mükemmel bir kamera ile donatılmış bir uzay gemisinden mavi gezegenimizin döndüğünü görebiliriz. Yakınlaştırma yoluyla kıtaları ayırt edebiliriz. Bir kıtaya yoğunlaştığımızda dağları, nehirleri, büyük şehirleri algılayabiliriz. Bir şehre odaklandığımızda havaalanlarını, caddeleri, fabrikaları görürüz. Daha da yakınlaştırdığımızda bir parkta çimenlerin üzerinde oturmuş bir çocuğu okşayan birini görürüz. Anne gülümsüyor. Son zoom: burnunda çiller var. Uzaklaştırma, evrendeki uzay gemisine geri dönmek anlamına gelir. Bu inanılmaz macera, son derece gelişmiş bir “göz” sayesinde bize uzayın oranları hakkında bir fikir verir. Değerlerimizi yeniden gözden geçirmek ve biraz daha alçakgönüllü olmak için bir neden.
Küçük ölçekte hepimiz yakınlaştırma ve uzaklaştırma yeteneğine sahibiz, sadece bunu farkında olmadan yapıyoruz. Bunu bilinçli şekilde kullandığımızda ve her zaman en geniş görünümle başlama tavsiyesine uyduğumuzda pratik ve kullanışlıdır. Yavaşça yakınlaştırmak, belirli bir ilgi alanına odaklanana kadar bakış açımızı kademeli olarak daraltmak anlamına gelir. Bu süreçte, ilgilendiğimiz nesneyle ilgili olarak çok sayıda belirleyici seçim yapılması gerekir.
Ömer için grup odasının seçimi önemlidir çünkü bu mekan her türlü hayali mekanla bağlantılı olacaktır. Burası grubun sahnesidir. Bir çöl, bir su altı alanı, bir park, bir denizaltı, bir ahır ve daha neler neler olabilir. Bu nedenle geniş odaları tercih eder, mümkünse kare, iki kapı, birkaç pencere, makul derecede yüksek bir tavan, halı kaplı bir zemin, basit sandalyeler ve çok miktarda yumuşak ve sert minder, farklı boyutlarda bir dizi basit karton kutu. Bu elverişli koşulları pek bulamazdı ama Lale’nin grup odası buna çok yaklaşmıştı. Bahçeye açılan kapı da cabasıydı. Grup oyunlarında ve sosyodramada tüm bunlar sahne işlevi görüyordu. Cennet, bir köşesinde zebanilerin olduğu bir cehennem, mangallı bir piknik yeri, bir şölen, bir hayvanat bahçesi ve benzerleri – esas olarak grup tarafından, grup için önerildi ve yaratıldı ve tüm grupla birlikte canlandırıldı. Ömer sadece izleyicidir. Çok nadiren oyunun içinden liderlik etmek için küçük bir rolde yer alır ve zihninin eylem tarafından tamamen ele geçirilmemesine dikkat eder. Bu bir hata olur, bunun yerine etkileşimler yoluyla ortaya çıkan karşılıklı ilişkilerle ilgilenir. Daha sonra bir algı sosyogramı çizmesine yardımcı olacak bir bakış açısı. Bunu daha sonra Lale ile tartışacak ve onun izlenimleriyle karşılaştıracaktır.
Lale için sahne, grup odası içinde tanımlanmış bir alandır ve böylece oyuncuları gruptan ayırır. Sahne boştur, dekor yoktur. Burada bir başka temel kural daha önemlidir. Bu aşamada rehberlik eden, alanı en iyi bilen ve onu ihtiyaç duyulan ve anlamlı olan şeylerle dolduran, yakınlaştıran ve uzaklaştıran yalnızca protagonisttir. Sahnenin basit bir iç mekan mı yoksa dış mekan mı, bir şehirde mi yoksa bir köyde mi, bir evin hangi odasında, ne büyüklükte olacağını sadece protagonist seçer. Lale, bazen seçimler çok hızlı olduğunda ya da bir şeylerin eksik olduğunu hissettiğinde bu süreci yavaşlatıyor. O zaman bile sormaz, sadece basit ifadeler verir: “Acaba yağmur yağacak mı?”- “Bu ne koku”- “Duvarlar biraz boş görünüyor” veya “Bu odanın oldukça karanlık olduğunu anladım”. Sonra protagonist ya kabul edip değişiklik yapabilir ya da reddedip bir açıklama ekleyebilir. Lale merak etmesine izin verir çünkü sonuçta kendisi ve tüm grup cahildir ve net bir açıklamaya muhtaçtır. Bu yavaşlama yararlıdır, çünkü daha fazla kesinlik sayesinde protagonist sahnenin içine daha fazla girer. Lale tereddütleri ve seçim sırasını elinden geldiğince aklında tutar. Eşyalar nasıl kullanılıyor, özenle mi dikkatle mi, yumuşak mı kabaca mı, tercihler var mı, önemsememe ya da ihmal var mı? Bu seçme ve yerleştirme işlemlerinin çoğu kendiliğinden yapılır çünkü zihin büyük olasılıkla daha sonra gerçekleşecek eylemle meşguldür.
Seçilen tüm aksesuarlar birbiriyle ilişkilidir, bir geçmişe sahiptir ve yerleştirilmeleri tesadüfi değildir. Lale ve grup, o mekandaki kişilerin nasıl bir yaşam sürdüklerine dair ilk bakışta bir fikir edinirler, sadece diğerleriyle değil, aynı zamanda dekorlarla da ilişkilidirler ve bu nedenle bunlar alışkanlıkların, ritüellerin, çatışmaların ve zaman zaman direnişlerin sessiz tanıklarıdır. Sonuç olarak ve sezgilerini takip ederek Lale, protagonistin bir lamba, bir sandalye, bir bitki, bir perde, bir fotoğraf ile rol değişimi yapmasını isteyebilir.
Tüm aksesuarlar yerini bulduktan sonra ve herhangi bir kişi içeri girmeden önce, Lale yine eski ikilem olan alışılagelmişte ısrar ve değişim arzusu olup olmayacağını merak eder. Sandalyelerin ve masanın yerleştirilme şeklinden bazı işaretler fark etti. Tüm grup şu anda tetikte ve sorunun nerede gömülü olduğunun belli belirsiz farkında. Şimdi bunu ortaya çıkarmak için kişilere ihtiyaç var.
Devamı Gelir…